Admiranda cano levium spectacula rerum,

Exiguam gentem, et vacuum sine mente popellum;

Quem, non surreptis coeli de fornice flammis,

Innocua melior fabricaverat arte Prometheus.

Compita qua risu fervent, glomeratque tumultum

Histrio, delectatque inhiantem scommate turbam;

Quotquot laetitiae studio aut novitate tenentur,

Undique congressi permissa sedilia complent.[Image]

Nec confusus honos; nummo subsellia cedunt

10

Diverso, et varii ad pretium stat copia scamni.[Image]

Tandem ubi subtrahitur velamen, lumina passim

Angustos penetrant aditus, qua plurima visum

Fila secant, ne, cum vacuo datur ore fenestra,

Pervia fraus pateat: mox stridula turba penates

Ingreditur pictos, et maenia squallida fuco.

Hic humiles inter scenas, angustaque claustra,

Quicquid agunt homines, concursus, bella, triumphos,

Ludit in exiguo plebecula parva theatro.

Sed praeter reliquos incedit homuncio rauca

20

Voce strepens; major subnectit fibula vestem,

Et referunt vivos errantia lumina motus;

In ventrem tumet immodicum; pone eminet ingens

A tergo gibbus; Pygmaeum territat agmen

Major, et immanem miratur turba Gigantem.

Hic magna fretus mole, imparibusque lacertis

Confisus, gracili jactat convitia vulgo,

Et crebro solvit, lepidum caput, ora cachinno.

Quanquam res agitur solleni seria pompa,

Spernit sollicitum intractabilis ille tumultum,

30

Et risu importunus adest, atque omnia turbat.

Nec raro invadit molles, pictamque protervo

Ore petit nympham, invitoque dat oscula ligno.

Sed comitum vulgus diversis membra fatigant

Ludis, et vario lascivit mobile saltu.

Saepe etiam gemmis rutila, et spectabilis auro,

Lignea gens prodit, nitidisque superbit in ostris.

Nam, quoties festam celebrat sub imagine lucem,

Ordine composito nympharum incedit honestum

Agmen, et exigui proceres, parvique Quirites.

40

Pygmaeos credas positis mitescere bellis,

Jamque, infensa gruum temnentes praelia, tutos

Indulgere jocis, tenerisque vacare choreis.

Tales, cum medio labuntur sidera coelo,

Parvi subsiliunt lemures, populusque pusillus

Festivos, rediens sua per vestigia, gyros

Ducit, et angustum crebro pede pulsitat orbem.

Mane patent gressus; hinc succos terra feraces

Concipit, in multam pubentia gramina surgunt

Luxuriem, tenerisque virescit circulus herbis.

50

At non tranquillas nulla abdunt nubila luces,

Saepe gravi surgunt bella, horrida bella, tumultu.

Arma cient truculenta cohors, placidamque quietem

Dirumpunt pugnae; usque adeo insincera voluptas

Omnibus, et mistae castigant gaudia curae.

Jam gladii, tubulique ingesto sulphure foeti,

Protensaeque hastae, fulgentiaque arma, minaeque

Telorum ingentes subeunt; dant claustra fragorem

Horrendum, ruptae stridente bitumine chartae

Confusos reddunt crepitus, et sibila miscent.

60

Sternitur omne solum pereuntibus; undique caesae

Apparent turmae, civilis crimina belli.

Sed postquam insanus pugnae deferbuit aestus,

Exuerintque truces animos, jam Marte fugato,

Diversas repetunt artes, curasque priores.

Nec raro prisci heroes, quos pagina sacra

Suggerit, atque olim peperit felicior aetas,

Hic parva redeunt specie, cano ordine cernas

Antiquos prodire, agmen venerabile, Patres.

Rugis sulcantur vultus, prolixaque barbae

70

Canities mento pendet: sic tarda senectus

Tithonum minuit, cum moles tota cicadam

Induit, in gracilem sensim collecta figuram.

Nunc tamen unde genus ducat, quae dextra latentes

Suppeditet vires, quem poscat turba moventem,

Expediam. Truncos opifex et inutile lignum

Cogit in humanas species, et robore natam

Progeniem telo efformat, nexuque tenaci

Crura ligat pedibus, humerisque accommodat armos,

Et membris membra aptat, et artubus insuit artus.

80

Tunc habiles addit trochleas, quibus arte pusillum

Versat onus, molique manu famulatus inerti

Sufficit occultos motus, vocemque ministrat.

His structa auxiliis jam machina tota peritos

Ostendit sulcos, duri et vestigia ferri:

Hinc salit, atque agili se sublevat incita motu,

Vocesque emittit tenues, et non sua verba.